
" H Κωνσταντινούπολη θα γίνει Ελληνική και η Αγία Σοφία πάλι θα λειτουργήσει. Η Τουρκία θα διαλυθεί. 'Ετσι θα απελευθερωθούν τά χωριά μας και οι αλύτρωτες πατρίδες μας... "
"ΣΩΠΑΣΕ ΚΥΡΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΙ ΜΗΝ ΠΟΛΥΔΑΚΡΥΖΕΙΣ, ΠΑΛΙ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕ ΚΑΙΡΟΥΣ ΠΑΛΙ ΔΙΚΙΑ ΜΑΣ Θ'ΑΝΑΙ" - Ο ΚΑΙΡΟΣ ΠΛΗΣΙΑΖΕΙ - THE SAINT JOHN VATATZIS, THE EMPEROR OF BYZANTIUM, THE GREAT BENEFICENT
Πάνω σε μια χαμηλή πλαγιά του Νύφ-ντάγ, οροσειράς του Τμώλου που οι αρχαίοι το ωνόμαζαν Όλυμπο, πάνω από το Μπουνάρμπασι, υπάρχει μια πηγή με άφθονο νερό που βγαίνει μέσα από βράχους και που οι χωριανοί την έλεγαν «της Παναγιάς το μπουνάρι». Πλάϊ στην πηγή υπάρχει ένας μεγάλος πλάτανος και ένα πεύκο. Η γύρω περιοχή ελεγόταν ως το 1922 ακόμη «Μοναστήρι» και εκεί ήταν, κατά πάσα πιθανότητα, χτισμένη η βασιλική Μονή των Λέμβων (ή της Λέμβου, ή του Λέμβου), αφιερωμένη εις την παναγίαν Θεοτόκον. Η ονομασία προέρχεται, χωρίς άλλο, από παραφθορά της λέξης Όλυμπος. Μονή του Ολύμπου, του Λέμπου, του Λέμβου, της Λέμβου και τέλος Μονή των Λέμβων. Κανένα σημάδι δεν υπάρχει σήμερα που να φανερώνη πως άλλοτε υπήρχε εκεί το πλούσιο και περίφημο αυτό μοναστήρι, που τώχτισε στις αρχές του 13ου αιώνα ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης Βατάτζης, πάνω στη θέση άλλου παλαιότερου μοναστηριού.
Ο Βατάτζης επροίκησε το μοναστήρι με πολλά κτήματα, που έφταναν ως τη Μαινεμένη και τούτο για να μπορή να συντηρήται άνετα. Ανάμεσα στα κτήματα αυτά ήταν και η Βάρις ή Μήλα της εποχής εκείνης, το Μπαϊρακλή δηλαδή, ή Πασά-κιοϊ των ιδικών μας χρόνων (χωριό του πασά, γιατί εκεί έμενε ο Γιαχγιά πασάς που είχε πολλά κτήματα στον Κάμπο.Κοντά στο Μπαϊρακλή είχε επίσης παλαιότερα πολλά κτήματα και ο Θρασ. Πιττακός).
Από τα έγγραφα της Μονής βλέπομε πώς το Μπαϊρακλή ήταν τότε μια περιοχή αρκετά μεγάλη.
Είχε στην κατοχή του του αλυκές, κοντά στις εκβολές του Τσαγιού του Μπουρνόβα, είχε δυο εκκλησιές: της αγίας Μαρίνας και του αγίου Θεοδώρου, και μιαν άλλη καταστραμμένη, κι είχε ακόμη κι ένα μοναστηράκι: το μετόχι του αγίου Γεωργίου. Τα κτήματα του άρχιζαν από την παραλία και προχωρούσαν μέσα στον κάμπο του Μπουρνόβα, καθώς και σε αρκετή απόσταση από την άλλη πλευρά προς τη Μαινεμένη.
Οι κάτοικοί της ήσαν 22 οικογένειες με περισσότερα από 86 μέλη. Τα σύνορα της περιοχής της Μονής των Λέμβων «ο καθολικός περίορος» σημειώνονται με πολλές λεπτομέρειες σε έγγραφο του 1235, που συντάχθηκε από τον στρατοπεδάρχη Φωκά, «δια ορισμού βασιλέως Ιωάννη». (….)
Μια από τις οικογένειες που κατοικούσαν στον Μπουρνόβα από την εποχή εκείνη, και την οποίαν απαντούμε και πολύ αργότερα, ήσαν οι Γορδάτοι. ΄Ενας από αυτούς ονομαζόμενος Θεόδωρος έγινε καλόγερος και κατατάχτηκε στη Μονή των Λέμβων. (…)
Φαίνεται πως οι Μπουροβαλήδες ήσαν άνθρωποι σκαιοί, αυθαίρετοι και παλληκαράδες.
Περιφρονούσαν τα δικαιώματα του μοναστηριού, καταπατούσαν τα κτήματά του, έσπαζαν και λεηλατούσαν τις αποθήκες του και όταν οι καλόγεροι κατέβαιναν να διαμαρτυρηθούν, εκείνοι ωπλισμένοι με ακόντια, τόξα και άλλα παρόμοια όπλα τους εκακοποιούσαν και κάποτε τους εσκότωναν . Οι αυθαιρεσίες των αυτές και η βάναυση συμπεριφορά των ανάγκασε το μοναστήρι το 1232 να κάνη αναφορά στον ίδιο το βασιλιά Βατάτζη και να ζητήση την επέμβασί του. Ο Αυτοκράτωρ διέταξε τότε τον γραμματέα του «δούκα του θέματος των Θρακησίων, Φωκάν Αυτορειανόν» να πάη επί τόπου, να κάνη ανακρίσεις και, αν τα παράπονα των καλογέρων αποδειχτούν αληθινά, να τιμωρήση τους υπαιτίους και να τους αναγκάση να πλερώσουν τις ζημιές. (….)
Από την έκθεση που συνετάγη φαίνονται με αποδείξεις όλες οι άδικες πράξεις και τα «κακουργήματα» των Μπουρνοβαλήδων εναντίον των δύστυχων καλογέρων.(….)
Στον Μπουρνόβα, πάνω σ΄ένα ύψωμα στη βορειοανατολική πλευρά του, υπάρχει μια θέση που λεγότανε «τσακμάκι», από ένα μεγάλο πεύκο,πούχε στη ρίζα του ένα χαμηλό μάντρωμα και μέσα σ΄αυτό ένα μνήμα και άπειρα κρεμασμένα κουρέλια. Το μνήμα έλεγαν πως ήταν τούρκικο, χωρίς όμως κανείς να ξέρη ποιος ήταν θαμμένος εκεί.
Θάταν κανείς από τους παλιούς εκείνους ανώνυμους ιερωμένους που τους τιμούσαν πολύ και τους έθαβαν σε περίοπτα μέρη και τους έδιναν το γενικό όνομα «Ντεντές» σαν να λέμε εμείς Άγιος. Τον Ντεντέ τους ετιμούσαν οι Τούρκοι εκεί, μα στον ίδιο χώρο λάτρευαν και οι δικοί μας τον Αη Γιάννη τον Κουρελά, όπως τον έλεγαν που γιάτρευε τον «παροξυμό».
Μετρούσαν ένα κουρέλι ή μια κλωστή ως το μποϊ του αρρώστου και το κρεμούσαν εκεί σ’ ένα κλαδί πουρναριού.
Κατά παράξενο τρόπο σ΄εκείνο το σημείο συνέπεφτε ένα κοινό προσκύνημα και των Τούρκων για τον Αη Γιάννη μας και των Χριστιανών για τον Ντεντέ τους.
Στην άλλη άκρη του λόφου, προς το νότο, υπήρχε η μικρή εκκλησία που έχτισε το 1909, απέναντι στο σπίτι της η σεβαστή κερά Πηνελόπη Σοφιανοπούλου, στο όνομα πάλι του Αη Γιάννη.
Η απόσταση μεταξύ των δύο αυτών ακραίων σημείων του χωριού είναι περίπου πεντακόσια μέτρα, η δε συνοικία λεγότανε από μας γενικά Αη Γιάννης, και ένα τμήμα της Ηράκλειο. Από πού άρα γε να πήρε το όνομα αυτό; Όχι βέβαια από τον Αη Γιάννη τον Κουρελά, γιατί εκεί κοντά δεν υπήρχαν κατοικίες, ούτε κι από το μικρό εκκλησάκι της Σοφιανοπούλου, που χτίστηκε τελευταία. Κοντά όμως στην εκκλησούλα αυτή υπήρχε ένα φτωχόσπιτο, σ΄ένα δωμάτιο του οποίου επήγαινε ο κόσμος και προσκυνούσε μια παληά εικόνα του Αη Γιάννη. Έλεγαν πως την εικόνα αυτή την βρήκε σε μια σπηλιά εκεί κοντά η γρηά Ελένη Τελάλη. Δε θάταν λοιπόν δυνατό να υποθέσωμε ότι κάπου μέσα στην περιοχή αυτή βρισκότανε η παληά εκκλησία του 13ου αιώνα, που καταστράφηκε από τους πρώτους Τούρκους κατακτητάς, αλλά διασώθηκε η εικόνα του αγίου, για να ξαναβρεθή πρώτα μέσα στην σπηλιά, ύστερα στο φτωχό σπιτάκι και κατόπιν στη νεώτερη εκκλησούλα που το αντικατέστησε…..
(Μικρασιατικά Χρονικά, 1955, από ανέκδοτο βιβλίο του Ν. Καραρά «Ιστορική τοποθέτηση του χωριού Μπουρνόβας> )
Υπό την πατριαρχικήν αυτού διοίκησιν η χώρα απήλαυσε, μεγάλης υλικής ευημερίας. Υπήρξεν οικονόμος ούτως εξαίρετος, ώστε το προϊόν των κτημάτων του στέμματος ου μόνον επήρκει προς συντήρησιν της τραπέζης αυτού, αλλ΄άφινεν εις αυτόν και περίσσευμα χάριν ιδρύσεως νοσοκομείων, πτωχοκομείων και γηροκομείων ούτως, ώστε μετά τας ημέρας αυτού η Νίκαια ελέγετο έχουσα φιλανθρωπικά ιδρύματα καλλίτερα πάσης άλλης πόλεως. Αφιέρωσε μεγίστην προσοχήν εις την κτηνοτροφίαν κατά το σύστημα νεωτέρων μοναρχών και επειράθη να πείση τους ευπατρίδας να ζώσιν εκ των ιδίων κτημάτων δια πρακτικής αυτών μισθώσεως. Το κράτος των Σελδσουκιδών είχεν ανάγκην προχείρου αγοράς χάριν προμηθείας θρεμμάτων και σίτου ένεκα των δηώσεων, ας είχον επιφέρει εν ταις χώραις αυτών οι Μογγόλοι, και η ζήτησις ήτο ούτω μεγάλη, ώστε οι Έλληνες γαιοκτήμονες ηδύναντο ναπαιτώσιν ονειρώδεις τιμάς δια τα προϊόντα αυτών. Εκ των χρημάτων των κτηθέντων εκ της πωλήσεως ωών από των αυτοκρατορικών ορνιθοτροφείων ο αυτοκράτωρ κατώρθωσεν εν χρόνω βραχεί ν’ αγοράση χάριν της συζύγου πολυτελές στέμμα εκ μαργαριτών. Φυσικόν δε αποτέλεσμα της καθολικής εκείνης ευημερίας υπήρξεν η αύξησις της πολυτελείας, και οι ευπατρίδαι εδαπάνων το χρήμα αυτών εις μεταξωτά ενδύματα εκ της Ιταλίας και της Ανατολής. Ο αυτοκράτωρ αποφάσισε να περιστείλη την περί τας δαπάνας αμετρίαν των υπηκόων και συγχρόνως να ενθαρρύνη ΕΘΝΙΚΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ επί ζημία των ξένων, οίτινες ειχον ωφεληθή εκ της υπό του προκατόχου χορηγηθείσης ατελείας. Διο απηγόραθσεν εις αυτούς να φορώσι ξένα προϊόντα ή να καταναλίσκωσι ξένα υφάσματα επί ποινή της απωλείας του κοινωνικού αυτών αξιώματος. ΄
Έλλην ευπατρίδης ώφειλε, καθ’ α εκείνος εφρόνει να φέρη ενδυμασίαν Ελληνικήν, όπερ δόγμα δεν εξετίμων πλέον οι συμπολίται αυτού. Επέδειξε δε την ειλικρίνειαν αυτού συμμορφώσας τον ίδιον εαυτού οίκον προς τον νόμον, και επετίμησεν αυστηρώς τον υιόν, άτε μεταβαίνοντα εις κυνηγέσια εν πλουσία μεταξωτή περιβολή, υπομνήσας αυτόν, ότι τοιαύτη χλιδή ήτο δυσάρμοστος προς τον καθ΄ημέραν βίον των Ελλήνων και ώφειλε να επιδεικνύεται μόνον οσάκις ήτο αναγκάιον να καταπλαγώσι ξένοι πρέσβεις επί τω πλούτω του έθνους. Αντί να διασπαθή τους πόρους αυτού εις αυλικάς πομπάς αφιέρωνε τα ούτω σωζόμενα χρήματα εις την αύξησιν της εθνικής αμύνης από των Μογγόλων, ιδρύσας κεντρικήν εν Μαγνησία και σωρεύσας μεγάλα ποσά σίτου, εναποθηκευθέντος εν εσφραγισμένοις σιτοβολώσι χάριν χρήσεως εν περιπτώσει επιδρομής.
Δια βραχέων, άπασαι αυτού αι οικονομικάι διατάξεις είχον πρακτικώτατον χαρακτήρα, κατέβαλε δε πάσαν προσπάθειαν, όπως παρεμποδίση το ανατολικόν ελάττωμα του ναυσισμού δημοσίων χρημάτων υπό των διοικούντων τας επαρχίας δουκών και η νωθρότης ταμειακού τινός υπαλλήλου ετιμωρήθη δια μαστιγώσεως ούτως αυστηράς, ώστε ο ούτω τιμωρηθείς απέθανον εξ αυτής.
(Ουίλλιαμ Μίλλερ, Η Ιστορία της Νικαίας, Εν Αθήναις, 1924)
---------------------------------------
-7-
Εκ του κώδικος αγιορείτικης μονής:
1.
α.)Αινίγματα Λέοντος του Σοφού εξηγηθέντα παρά του Μεθοδίου των Πατάρων φ 160α κ.ε
β)Χρησμός περί της αλώσεως της Κων/πόλεως φ 162α
γ) Στίχοι του αγγελοφόρου περί Κ/πόλεως φ 167β,
δ) Στ. του πένητος βασιλέως φ163 α
ε)Στ περί της του αντιχρίστου επιδημίας φ164α
2.
Εκ του κώδικος έτερης μονής Αγίου Όρους:
Μεθοδίου των Πατάρων περί του μέλλοντος ανεγερθήναι ως εξ ύπνου αγιωτάτου βασιλέως και περί του Αντιχρίστου. Τα δύο ανωτέρω κείμενα του κώδικος κατά αντίγραφον του βιβλιοφύλακος της μονής του Θεολόγου Ιεροθέου Φλωρίδου παρατίθενται δια πίνακος περιεχομένου παρά του γερμανού βυζαντινολόγου Krumbacher Β σ. 445
(Σπυρίδων Π.Λάμπρος, 1917)
-----------------------------------
-8-
Συλλογή πλήρης των εικόνων των αυτοκρατόρων του Βυζαντίου κατά τον κώδικα α. S. 5.5 της εν Μοδένη Ατεστίας βιβλιοθήκης (Estense) γεγραμμένον τον ΙΔ-ΙΕ αιώνα : 101. Ιωάννης Δούκας Βατάτζης, αυτοκράτωρ εν Νικαία (1222-1254)- Κωδ. Φ. 294α
--------------------------11-
Βυζαντιναί Μελέται Τοπογραφικαί και Ιστορικαί
Υπό Α. Γ. Πασπάτη, 1877
-------------------------------------
Εις τα χρησμολογικά βιβλία του Βυζαντίου ανήκει και το: "Περί του θρυλουμένου πτωχού και εκλεκτού βασιλέως, του γνωστού και αγνώστου, του κατοικούντος εν τη πρώτη άκρα της Βυζαντίδος κτλ. Κώδικες αμβροσιανός R. 115. supp. φυλ. 13-15, αθηναϊκός 432, βοδλη. λαυδ. 27, φυλ. 1-6 μαρκ. VII 3 φυλ. 41-44, μαρκ. ιταλ. XI 6 φυλ. 100-104, ουατικ. ελλ. 1188 φυλ. 20 ε.
(Κρουμβάχερ, Ιστορία της Βυζαντινής Λογοτεχνίας, Αθήναι 1900)
------------------------------------------------------------
Αυτός είναι ο αληθινός βασιλιάς που τον έδιωξαν από το σπίτι του οι άνθρωποι. Θα αποκαλυφθεί στο τέλος των Τούρκων (Iσμαηλιτών) ημέρα Παρασκευή, ώρα 3η.
Αυτός πρόκειται να αποκαλυφθεί στο μέλλον και να φανερωθεί με θαυμαστά σημεία. Ένας άγγελος που αποκαλύφθηκε σαν λευκοφορεμένος ευνούχος θα τον πλησιάσει, ενώ κοιμάται, και θα του πει στο αυτί:
«Ξύπνα εσύ που κοιμάσαι και σήκω πάνω, γιατί ο Χριστός σε προσκαλεί για να ποιμάνεις τον περιούσιο λαό». Κι έπειτα από λίγο θα του πει για δεύτερη φορά: «Βγες έξω εσύ ο κρυμμένος και μην κρύβεσαι, γιατί σε ζητούν πολλοί».
Ύστερα θα του δώσει πέτρινες πλάκες πάνω στις οποίες θα έχουν χαρακτεί δύο εντολές: Να εκδικηθεί, να φέρει στο έθνος τα χρηστά, να διώξει την ασέβεια, να καταστρέψει αυτούς που κάνουν αμαρτωλές κι αισχρές πράξεις.
Επίσης να διώξει από το ιερό τους κακούς ιερείς και να αποκαταστήσει τους άξιους ως προς το θείο. Αυτός ο άνθρωπος έχει κάποια χαρακτηριστικά. Το νύχι του μεγάλου δακτύλου του δεξιού ποδιού έχει ένα εξόγκωμα πάνω στις δύο ωμοπλάτες του υπάρχουν πορφυροί σταυροί και το όνομα αυτού του βασιλιά είναι κρυμμένο μέσα στα έθνη.
Ο Κύριος θα τοποθετήσει το χέρι του πάνω στο κεφάλι αυτού του ανθρώπου. Εκείνες τις μέρες θα στενοχωρηθούν οι άνθρωποι, θα πέσουν με τα πρόσωπα τους πάνω στη γη, θα ρίξουν χώμα στα κεφάλια τους και θα φωνάξουν προς τον Κύριο, τον Θεό του ουρανού και της γης. Τότε ο Κύριος θα εισακούσει τις προσευχές τους και θα στρέψει τα αυτιά Του σ αυτούς που κατοικούν στη γη. Και θα αποστείλει τον αρχάγγελο του με τη μορφή ανθρώπου κι αυτός θα κατοικήσει στα νησιά.
Και θα βρει αυτόν τον άγιο, αυτόν που μιλά, αλλά κανείς δεν μπορεί να τον δει και να τον γνωρίσει. Αυτός θα είναι αόρατος για τους πολλούς και ορατός από τον Θεό. Θα προέρχεται από αρχοντική γενιά και θα κατάγεται από βασιλικό γένος. Ο Θεός θα τον φανερώσει αυτόν και θα τον χρίσει με λάδι στα τέλη των ημερών Έτσι αυτός θα αποκαλυφθεί. Θα φανεί για τρεις μέρες στον ουρανό το λαμπρό αστέρι της μητέρας του Υψίστου στις 3 η ώρα τη νύχτα στη μέση της πόλης τα χαράματα. Αυτό το αστέρι δεν προέρχεται από τους πλανήτες, αλλά μοιάζει μ αυτό που φάνηκε στη σωτήρια γέννηση του Ιησού Χριστού.
Ένας κήρυκας φώναζε δυνατά τρεις μέρες προσπαθώντας να ανακαλύψει και να καλέσει αυτόν στον οποίον στήριζαν τις ελπίδες τους.
Τότε ο λαός βλέποντας και ακούγοντας τη βροντώδη φωνή του κηρύγματος έμεινε έκπληκτος. Και ξεσηκώθηκαν και ήταν συγχρόνως φοβισμένοι και χαρούμενοι. ¶ρχισαν να φωνάζουν αγνοώντας αυτόν, στον οποίον έτρεφαν τις ελπίδες τους.
Τότε έβλεπες όλους τους ανθρώπους να φωνάζουν δυνατά και με θέρμη το Κύριε Ελέησον, να χτυπούν τα μέτωπα τους στη γη, να ρίχνουν χώμα στα κεφάλια τους, να αναστενάζουν και να κλαίνε για την επικείμενη θλίψη τους.
Παρακαλούσαν τον Θεό να δεχθεί με ευμένεια τη δέηση τους και να ρίξει το φιλεύσπλαχνο μάτι Του στους κατοίκους της γης, ώστε να μπορέσουν οι εκλεκτοί που έμειναν να αναγνωρίσουν τον εκλεκτό του Θεού. Θα φανεί στον ουρανό ένα σύννεφο γύρω από τον ήλιο που θα έχει το μέγεθος αλωνιού, που το αλωνίζουν το καλοκαίρι με τα βόδια και κάτω απ αυτό θα κρέμεται ένας σταυρός. Στα αριστερά του σταυρού του πορφυρού θα βρίσκεται τεντωμένο τόξο, που τέτοιο διέθεταν οι πατέρες μας στην αιώνια διαθήκη, χωρίς όλοι να γνωρίζουν γι αυτό που έλπιζαν.
Τότε το κάτω μέρος του τόξου θα ανοίξει τον ουρανό και θα δείξει τη θέση του αληθινού βασιλιά. Οι λαοί, αφού δοξάσουν τον Θεό, θα τρέξουν γρήγορα στο άκρο του τόξου και θα πάρουν τον πολύτιμο και ένδοξο βασιλιά με λαμπάδες, βάια και τραγούδια και θα προσπαθήσουν με διάφορους τρόπους να τον φέρουν στη Κωνσταντινούπολη. Θα βροντοφωνάξει απ τον ουρανό ένας κήρυκας που δε θα φαίνεται προς το λαό και θα τους πει:
Σας είναι αυτός αρεστός; Τότε όλοι θα τρομάξουν καν θα πέσουν σε έκσταση από τη φοβερή φωνή του κηρύγματος.
Έπειτα θα χτυπούν τα στήθη τους με δάκρυα και στεναγμούς, θα υψώσουν τα χέρια τους στον ουρανό και θα πουν:
«Ναι Κύριε, επειδή εσύ μας τον έδωσες αυτόν, μας είναι αρεστός». Αφού τον προσκυνήσουν αυτόν, θα τον οδηγήσουν στη Κωνσταντινούπολη. και αφού προσευχηθεί, όλες οι σφραγισμένες πύλες θα ανοιχθούν Αυτοί που βρίσκονται εκεί θα φύγουν φοβισμένοι.
Αφού προσευχηθούν κι ανεβούν σε κάποιο ψηλό μέρος θα τον ανακηρύξουν βασιλιά Κι έτσι θα τον οδηγήσουν τη νύχτα στο παλάτι και θα χαθούν όλα τα σημεία. Αυτόν θα τον οδηγήσουν δύο άγγελοι με τη μορφή λευκοφορεμένου ευνούχου και θα του μιλούν στα αυτιά για το τι πρέπει να κάνει στο μέλλον».
---------------------------------------------------
TAGS: NEWBYZANTIUM - NEW-BYZANTIUM
John III Ducas Vatatzes